Khởi Đầu Với Dự Án Không Lương: Từ Sự Tò Mò Đến Lộ Trình Sự Nghiệp
Để trở thành một UI/UX Designer chuyên nghiệp, Trang đã bắt đầu từ những bước đi đầy táo bạo và không ngại thử thách. Cơ hội đầu tiên của bạn là chủ động kết nối và hợp tác với CEO của một công ty IT nhỏ. Khi biết rằng công ty này chưa có designer nội bộ, Trang đã mạnh dạn đề nghị được làm freelancer để thiết kế trang web admin cho họ.
Dù công việc này không có lương, nhưng đối với Trang, đây là một trải nghiệm cực kỳ đáng quý và ý nghĩa. Nó không chỉ giúp bạn tích lũy kinh nghiệm thực tế đầu tiên trong lĩnh vực UI/UX, mà còn là cơ hội để đánh giá sâu sắc bản thân có thực sự phù hợp với con đường mới này. Quan trọng hơn, dự án không lương này hơn cả cơ hội để thử sức mà còn mở lối cho nhiều cơ hội freelancer hơn nữa sau này, một thành quả cụ thể để đưa vào CV, làm nền tảng vững chắc cho những bước tiến sau này.
Từ dự án đầu tay, Trang đã rút ra được một kinh nghiệm cực kỳ quan trọng, đó là thay vì vội vàng lao vào thiết kế ngay lập tức, một designer cần biết cách phân tích đề bài và làm rõ yêu cầu với stakeholder – những người đưa ra đề bài thiết kế và trải nghiệm. Thực tế, không phải lúc nào những người đưa ra yêu cầu cũng nắm rõ được sản phẩm cụ thể sẽ như thế nào. Do đó, vai trò của người thiết kế là phải đóng vai trò tư vấn về trải nghiệm, phân tích đề bài từ nhiều góc độ và đưa ra định hướng thiết kế
“Phải hiểu mong muốn của người dùng trước, rồi mới đến việc sử dụng công cụ để hiện thực hóa nhu cầu đó”. Kỹ năng phân tích đề bài và xác định vấn đề cần giải quyết này là yếu tố then chốt, dù làm việc ở bất kì môi trường nào. Khả năng này giúp designer không chỉ tạo ra sản phẩm có trải nghiệm liền mạch, dễ sử dụng, bắt mắt mà còn giải quyết đúng vấn đề, mang lại giá trị thực cho người dùng và doanh nghiệp.
Kinh Nghiệm Phỏng Vấn Và Làm Việc: Tạo Lợi Thế Cạnh Tranh
Thành công gia nhập môi trường ngân hàng là một chặng đường dài và không hề bằng phẳng. Trang đã mất gần nửa năm để tìm định hướng và môi trường làm việc phù hợp, trải qua nhiều lần ứng tuyển vào các startup, agency, cho đến các công ty công nghệ lớn nhỏ, trước khi đặt chân đến MB Bank. Có những lúc không tránh khỏi vấp ngã, trượt ứng tuyển nhiều lần, khiến bạn nghi ngờ về khả năng và định hướng tương lai. Câu hỏi "Liệu mình có hợp với ngành này không?" đã được đặt ra rất nhiều lần trong tâm trí.
Trái ngọt đến sau nhiều tháng nỗ lực, đến với MB Bank, Trang đã trải qua hai vòng phỏng vấn đầy thử thách. Đầu tiên là vòng lọc CV, nơi khả năng trình bày và thể hiện bản thân qua hồ sơ ứng tuyển đóng vai trò quyết định. Vòng thứ hai là phỏng vấn trực tiếp, một buổi gặp gỡ căng thẳng cùng với Head of Design, đại diện phòng Nhân sự (HR), và Team Leader. Lúc đầu, Trang không khỏi cảm thấy khá run và bỡ ngỡ khi phải đối mặt với nhiều người cùng lúc.
Tuy nhiên, chính từ những lần bị từ chối trước đó, Trang đã rút ra được một bài học lớn: "Việc ứng tuyển nhiều lần cũng giống như quá trình Design Thinking, không phải chỉ cần một phiên bản CV là đủ, mà phải sai rồi chỉnh sửa rất nhiều." Từ nhận thức này, để tăng cơ hội chạm đến công việc phù hợp, bạn đã không ngừng tạo ra rất nhiều CV khác nhau, mỗi phiên bản được tinh chỉnh để phù hợp với vị trí ứng tuyển cụ thể ở từng công ty. Qua quá trình thử nghiệm và điều chỉnh, Trang đã đúc rút được CV tối ưu, có khả năng nêu bật được ưu điểm và kinh nghiệm của bản thân một cách hiệu quả nhất. Lời khuyên Trang rút ra được là đừng sợ sai, mỗi lần gửi CV là một lần thử nghiệm, sau đó nhận phản hồi để không ngừng cải thiện.
Để cải thiện CV cho những bạn mới bắt đầu, đang muốn theo đổi công việc nghiêng về UI, Trang nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy mạnh những phần visual, thể hiện rõ các sản phẩm đã thực hiện để nhà tuyển dụng có cái nhìn trực quan về khả năng thiết kế giao diện. Ngược lại, đối với những công việc nghiêng về UX, bạn khuyên nên trình bày rõ quá trình nghiên cứu, cách xây dựng user flow, và tư duy (mindset) khi giải quyết các đề bài về trải nghiệm người dùng. Điều này cho thấy sự linh hoạt và khả năng thấu hiểu yêu cầu tuyển dụng.
Trước mỗi buổi phỏng vấn, bạn luôn có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để không để buổi đó trôi đi vô ích. Nghiên cứu kỹ càng về công ty ứng tuyển, tìm hiểu về đội ngũ nhân viên trên các nền tảng mạng xã hội, phân tích các sản phẩm của họ, đọc các bài đánh giá (review), và thậm chí liên hệ người quen để trao đổi thông tin là những điều không thể bỏ qua. Đây chính là những insight quan trọng mà một ứng viên cần tìm hiểu về công ty để thể hiện sự chủ động và hiểu biết sâu sắc về môi trường làm việc tiềm năng.
Để gây ấn tượng và thể hiện hiểu biết của bản thân, Trang luôn chủ động đặt câu hỏi cho nhà tuyển dụng liên quan đến các case study thực tế, cách giải quyết vấn đề với các bên liên quan, hay các tình huống liên quan đến quyết định thiết kế (design decision). Một lưu ý cực kỳ hữu ích mà Trang chia sẻ là “Sau mỗi lần đi phỏng vấn về, mình sẽ luôn ghi chú lại những câu hỏi khó và tìm hiểu thêm về chúng, thậm chí ứng dụng AI để tìm hiểu và phân tích, sau đó bổ sung những câu hỏi này vào bộ kiến thức của bản thân để ôn luyện”. Dần dần, bạn xây dựng được một "ngân hàng đề" các câu hỏi luyện thi phỏng vấn, giúp tăng độ tự tin hơn và sẵn sàng cho mọi thử thách.
Vậy, làm thế nào để các bạn học viên hiện tại có thể duy trì được động lực và phát triển nghề nghiệp bền vững khi trở thành UI/UX Designer? Trang nhận định rằng vấn đề mất động lực và định hướng không chỉ xảy ra với những bạn mới bắt đầu mà còn xuất hiện ngay cả với những người đang đi làm như bạn. Để duy trì động lực, mỗi designer cần cập nhật kiến thức liên tục và chia sẻ những gì học được đến người khác và cộng đồng. Đối với team của Trang tại MB Bank, họ thường xuyên tổ chức các chương trình và workshop nội bộ để duy trì nhiệt huyết công việc. Khi mới bắt đầu, các bạn nên tích cực kết nối với các cộng đồng chuyên môn, trao đổi thông tin, trao đổi kiến thức để giúp bản thân cảm thấy yêu nghề hơn và cập nhật kiến thức liên tục. Ngoài ra, việc xây dựng thương hiệu cá nhân thông qua những nội dung chia sẻ cũng là một cách rất hữu ích để giữ lửa đam mê và mở rộng mạng lưới quan hệ.
Theo Trang, yếu tố quan trọng nhất giúp bạn học tập hiệu quả và đạt được mục tiêu chính là khai thác điểm mạnh của bản thân. Với nền tảng là sinh viên kinh tế, Trang nhận thấy khả năng nghiên cứu, phân tích, giao tiếp, làm việc nhóm và thuyết trình là một điểm cộng lớn so với các bạn có background IT hay thiết kế thuần túy. Trang đã vận dụng triệt để những điểm mạnh này vào quá trình làm việc với stakeholder và bảo vệ quan điểm thiết kế của mình. Quan trọng không phải là bạn học gì trước đó, mà là bạn biết mình mạnh điểm gì, từ đó biến nó thành "vũ khí" để thực hiện công việc tốt hơn.
Ngoài ra, một công cụ đặc biệt quan trọng không thể thiếu hiện nay là Trí tuệ nhân tạo (AI). Trang chia sẻ rằng việc sử dụng AI trong nhiều bước của quá trình thiết kế để bóc tách vấn đề, kiểm thử các form khác nhau, và làm brief tài liệu thiết kế, brainstorm ý tưởng nhanh hơn, tạo ra các mockup đơn giản, hỗ trợ viết nội dung, tiết kiệm đáng kể thời gian và đa dạng hóa ý tưởng thiết kế. Đặc biệt, AI rất mạnh trong việc phân tích hành vi người dùng – tổng hợp dữ liệu thô để đưa ra các insight khách hàng hiệu quả, từ đó ứng dụng để cải thiện sản phẩm. Trang nhấn mạnh rằng, nếu một designer không biết cách sử dụng AI khi làm UI/UX, họ rất dễ bị đào thải trong bối cảnh công nghệ phát triển như vũ bão hiện nay.
Tuy nhiên, AI cũng là một công cụ mà tất cả các designer phải biết sử dụng đúng cách. Đối với các bạn designer, cần biết prompt AI như thế nào cho hiệu quả và hiểu giới hạn của AI vì không thể phụ thuộc vào nó hoàn toàn. AI là một trợ lý mạnh mẽ, nhưng không phải là người thay thế vai trò và tư duy sáng tạo của con người.
Quy Trình Làm Việc Của Một UI/UX Designer Từ Trải Nghiệm Thực Tế
Qua quá trình làm việc tại MB Bank, Trang đã có những trải nghiệm sâu sắc về quy trình thiết kế UI/UX, quá trình phát triển sản phẩm. Ngoài yêu cầu khắt khe về tính bảo mật cao và nghiệp vụ chặt chẽ, cốt lõi công việc của bạn là khả năng hợp tác liên ngành, liên khối và nghiệp vụ phức tạp đòi hỏi người designer cần hiểu và phân tích đề bài một cách sắc bén và súc tích.
Ngoài ra, khi làm việc trong môi trường tập đoàn lớn, các bạn chắc chắn sẽ trải qua nhiều vòng kiểm duyệt, thậm chí là trình đánh giá lên cả CEO. Vì vậy, việc rèn luyện khả năng trình bày và thể hiện ý tưởng của mình, bảo vệ ý kiến về trải nghiệm khách hàng và trải nghiệm sản phẩm là cực kỳ cần thiết. Nếu không có lập trường rõ ràng và khả năng bảo vệ quan điểm, designer rất dễ bị "uốn nắn" theo ý kiến của các bên khác nhau, dẫn đến sản phẩm cuối cùng không đạt được hiệu quả trải nghiệm mong muốn.
Khi được hỏi về sự khác biệt giữa kiến thức, lý thuyết và thực hành tại lớp so với làm việc thực tế, Trang đã có những chia sẻ rất thẳng thắn và giá trị. Bạn thấy rằng những bạn nắm chắc lý thuyết và xây dựng được mindset tổng thể từ khi đi học, khi đi làm sẽ bắt nhịp với công việc nhanh và dễ hơn rất nhiều. Nếu một người đi làm luôn mà chưa có nền tảng bài bản, họ sẽ thiếu các bước quan trọng như design thinking hay các quy trình thiết kế chuẩn, điều này có thể gây khó khăn trong việc định hình và thực hiện dự án một cách khoa học.
Tuy nhiên, Trang cũng thừa nhận rằng thực tế đi làm sẽ có nhiều khác biệt so với lý thuyết sách vở. Trong môi trường doanh nghiệp, nguồn lực thường không có nhiều, và các công ty luôn muốn có kết quả và sản phẩm (output) thật nhanh chóng. Đôi khi, dữ liệu người dùng không có sẵn hoặc không có đủ thời gian để tiến hành các khảo sát chuyên sâu, đòi hỏi designer cần phải linh hoạt và tìm giải pháp thay thế. Hơn nữa, sẽ có nhiều tình huống bất ngờ phát sinh, ví dụ như việc cần làm chi tiết nhất luồng trải nghiệm của khách hàng để họ thực sự an tâm và tin vào sản phẩm – điều này đòi hỏi bạn phải điều chỉnh theo tâm lý thực tế của khách hàng, một yếu tố mà sách vở khó có thể bao quát hết.
Trải Nghiệm Về Khóa Học UI/UX Design Của Thu Trang tại MindX
Trang chia sẻ về quá trình tìm kiếm bến đỗ tri thức cho con đường UI/UX đầy thử thách “Mình muốn tìm một nơi có lộ trình rõ ràng, bài bản và thực chiến. Sau khi tìm hiểu nhiều nơi, mình thấy MindX có chương trình đào tạo phù hợp với người trái ngành, giảng viên có kinh nghiệm làm sản phẩm thật và cộng đồng học viên hỗ trợ rất tốt. Điều mình đánh giá cao nữa là MindX có cam kết đầu ra và hỗ trợ tìm việc sau khi học xong – điều này giúp mình yên tâm hơn khi đầu tư thời gian và công sức. Đó là lý do mình chọn MindX để bắt đầu hành trình mới.”
Điều để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong bạn là sự đồng hành và hỗ trợ từ đội ngũ MindX, đặc biệt là các bạn Student Success và mentor. Sự hỗ trợ này không chỉ diễn ra trong suốt khóa học mà còn tiếp tục ngay cả sau khi tốt nghiệp: gửi CV, chỉnh sửa portfolio và luyện tập các câu hỏi phỏng vấn. Các mentor cũng rất nhiệt tình góp ý từng phần nhỏ trong bài tập, giúp Trang cải thiện tư duy thiết kế trải nghiệm và nắm bắt những kinh nghiệm thực tế khi đi làm – những điều mà trước đó cô chưa từng được tiếp cận.
Khó khăn lớn nhất mà Trang gặp phải là khối lượng kiến thức khá nhiều, có lúc bạn cảm thấy choáng ngợp vì chưa kịp tiếp thu hết. Tuy nhiên, sau quá trình tiếp thu kiến thức và kinh nghiệm, bạn nhận ra rằng học UI/UX là một hành trình dài và cần rất nhiều thực hành mới có thể hiểu sâu. Cách mà bạn vượt qua thử thách này bằng cách chủ động xem lại bài, hỏi mentor, làm thêm các dự án cá nhân (side project) và quan trọng nhất là giữ vững tinh thần không so sánh bản thân với người khác. Trang tin rằng mỗi người có tốc độ riêng, miễn là bản thân vẫn không ngừng tiến về phía trước
Sau hơn một năm làm việc tại MBBank và trải qua nhiều lần nghi ngờ chính mình để rồi vượt qua, Trang có một số lời khuyên chân thành và thiết thực dành cho các bạn trẻ đang ấp ủ ước mơ chuyển ngành và mong muốn trở thành một UI/UX Designer thành công.
- Thứ nhất là cách tìm hiểu UI/UX hiệu quả: Trang khuyên các bạn nên sử dụng AI hoặc Google để tổng hợp thông tin một cách nhanh chóng, đồng thời truy cập các trang thông tin chính thống và uy tín như interaction-design.org (một nguồn tài nguyên lớn chuyên cung cấp các khóa học UX cho người tự học). Quan trọng nhất là phải thực hành UX bằng cách tự làm các case study, đưa ra ý kiến cá nhân và tích cực tham gia trao đổi các dự án đó trong các cộng đồng chuyên môn. Việc này sẽ giúp các bạn có nhiều góc nhìn đa chiều và tiếp thu kiến thức một cách chủ động, hiệu quả.
- Thứ hai là cách trình bày Portfolio hiệu quả: Một portfolio ấn tượng và hiệu quả cần thể hiện rõ 3-4 dự án cá nhân nổi bật. Tuy nhiên, điều cốt lõi không phải là số lượng mà là chất lượng và cách trình bày. Mỗi dự án trong portfolio cần phải rõ ràng các tiêu chí: vấn đề bạn đã giải quyết là gì; bạn giải quyết như thế nào; bạn đã sử dụng mô hình hay phương pháp nào; kết quả đạt được ra sao; và quan trọng nhất là phải cho thấy được phương án giải quyết đó sát với thực tế đến mức nào.
Và một vài lưu ý quan trọng khi tham gia phỏng vấn mà Trang đúc kết được:
- Chuẩn bị các tình huống thực tế: Hãy chuẩn bị trước các tình huống thường gặp trong công việc (ví dụ: tình huống thay đổi deadline đột ngột, cách phản biện một cách xây dựng trong cuộc họp) để thể hiện tư duy thông minh và lập trường cá nhân vững vàng.
- Với những bạn chuyển ngành: Điều quan trọng là nên cho nhà tuyển dụng biết lý do bạn chuyển ngành. Điều này không chỉ để giải thích về quá trình học tập, mà còn để thể hiện sự đam mê mãnh liệt của bạn dành cho ngành này, và cách bạn đã chủ động học tập để sẵn sàng đóng góp cho công ty. Kỹ năng tự học và tinh thần cầu tiến sẽ là điểm cộng rất lớn.
- Chuẩn bị giai đoạn trước phỏng vấn: Luôn tìm hiểu kỹ về công ty bạn ứng tuyển, từ văn hóa, sản phẩm đến đội ngũ. Ngoài ra, hãy chuẩn bị các case giả định để nắm bắt được nhu cầu tuyển dụng cụ thể của công ty.
Hành trình của Bùi Thu Trang là một câu chuyện đầy cảm hứng, chứng minh rằng đam mê và sự kiên trì có thể mở ra những con đường không ngờ tới. Những chia sẻ sâu sắc từ kinh nghiệm thực tế của cô chắc chắn sẽ là nguồn động lực và kim chỉ nam quý báu cho bất kỳ ai đang ấp ủ ước mơ trở thành một UI/UX Designer, đặc biệt là những người xuất phát từ lĩnh vực khác. Hy vọng câu chuyện của Trang sẽ tiếp thêm niềm tin và sức mạnh để bạn vững bước trên con đường chinh phục đam mê của chính mình.